Wydajność pracy określana w literaturze też jako produktywność opisuje wartość produkcji, którą pracownik jest w stanie wytworzyć o określonym czasie i odnosi się do jednego pracownika.
Wydajność pracy bywa zazwyczaj obliczana jako PKB podzielony przez liczbę przepracowanych godzin pracy[1]. Produktywność pracy zaś rośnie, kiedy realny PKB zwiększa się szybciej, niż liczba pracowników (przepracowanych godzin).
Wydajność pracy zależy od wielu czynników i może mieć charakter zmienny, który zależy od wahań na rynku. W przypadku gdy rynek przeżywa osłabienie lub kryzy, ma to również odzwierciedlenie w wydajności. Wahania na rynku związane są często z ograniczeniem lub zwiększeniem wydajności a to wpływa na poziom zatrudnienia w firmie. Duży wpływ na różnice w wydajności może mieć również stopień rozwoju gospodarczego danego kraju, ale też charakterystyka produkcji.
Na wydajność wpływ maja trzy podstawowe czynniki takie jak kapitał fizyczny, kapitał ludzki i stosowana w firmie technologia.
W skład kapitału fizyczne zaliczyć można takie elementy jak budynki, maszyny, pozostałe środki trwałe i materiały produkcyjne, dzięki którym odbywa się produkcja. Kapitał ludzki natomiast to nie tylko kadra, która zatrudniamy ale również wiedza naszych pracowników, poziom ich wykształcenia i znajomości tematu, ale także kompetencje ludzi niezbędnych do wykonania pracy. Kapitał ludzki wzrasta gdy firmy inwestują w swoich pracowników, wysyłając ich na specjalistyczne kursy, uczelnie wyższe lub szkolenia. Niedocenioną forma inwestowania w kapitał ludzki jest również opieka medyczne, która przez wielu nie jest postrzegana jako typowa inwestycja.
Technologie, których przedsiębiorstwo używa w procesie produkcyjnym bardzo często utożsamiane jest i związane z postępem technologicznym. Każdego dnia dowiadujemy się o nowym sposobie wytwarzania, nowej technologii czy ulepszeniu, którego zadaniem jest zwiększenie produkcji a co za tym idzie produktywności. Wielu przedsiębiorców mierzy ten parametr i na nim opiera decyzję biznesową. Bardzo ważne jest tu pytanie jak obliczyć wydajność pracy i jak wykorzystać ta wiedzę dla rozwoju firmy?
W międzynarodowych przedsiębiorstwach stosuje się narzędzie w skrócie określane jako KPI. Mierniki te stosowane są jako wsparcie organizacji w osiąganiu jej celów biznesowych i są źródłem obiektywnej wiedzy o wykonywanej pracy i jej efektywności. KPI są narzędziem stosowanym przez kadrę menadżerska do kontroli, a jej wyniki pomagają podejmować szybkie decyzje, planować dalsze kroki i określać co jest dla przedsiębiorstwa ważne i priorytetowe. W praktyce opracowano setki wskaźników, które mogą być wykorzystywane jako KPI. wydajność pracy jest jednym ze składników określanych jako KPI.
Formy wydajności określa następujący wzór:
wydajność = produkcja / nakłady
Jeśli wynik działania nie jest zadowalający należy zastanowić się nad poprawą wydajności, w której pomóc może nie tylko poprawa wydajności operacyjnej firmy, ale również zaangażowanie pracowników.
