Bardzo często w wielu kontekstach pojawia się pojęcie pracy organicznej. Jednakże nie każdy zdaje sobie sprawę z czego, czym to, tak naprawdę jest. W związku z tym wiele osób zadaje sobie pytanie – praca organiczna co to jest tak naprawdę?
Praca organiczna – definicja, charakterystyka
Wśród wielu ważnych postulatów stawianych przez polskich pozytywistów niezwykle istotne miejsce zajmowała praca organiczna. Na obszarach państwa rozdzielonego pomiędzy trzech zaborców kształtowała się ona już od początku wieku XIX (jako datę jej początku w Polsce wielokrotnie podaje się lata 20. tamtego wieku). Praca organiczna była mocno połączona z organicyzmem – poglądem, w myśl jakiego funkcjonowanie społeczeństwa może być skuteczne wyłącznie wówczas, gdy współpraca między jego konkretnymi grupami (warstwami, klasami narodowymi) układa się płynnie oraz przebiega bez niepotrzebnych zaburzeń. Takie właśnie były najistotniejsze zadania tego projektu. W obliczu ciągłego niebezpieczeństwa ze strony zaborców duchowa solidarność miała duże znaczenie w toku tworzenia głębokiego oraz racjonalnego narodu. Za pioniera tego pomysłu na dawnych ziemiach polskich uważa się Dezydera Chłapowskiego. Na jego postawę wpłynęły dwa elementy: zawiedzenie taktyką Napoleona i pobyt w Anglii, gdzie zaznajomił się z najistotniejszymi zadaniami innowacyjnej myśli społecznej. Po powrocie na ziemie ojczyste rozpoczął tworzyć postulat pracy organicznej w swoim gospodarstwie, które znajdowało się w Turwi (współczesne województwo wielkopolskie). Jego poglądy przejęło Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, organ edukacyjny następnych ludzi odpowiedzialnych za przewodnictwo narodu.
Po upadku powstania styczniowego, gdy jasny stał się fakt, że zmierzanie do niepodległości na drodze wojennej pozbawione jest sensu (zmęczenie narodu, spustoszenie gospodarcze itd.), najistotniejsze stało się wzmacnianie pozycji społeczeństwa dzięki progresowi gospodarki, nowinkom technologicznym, propagowaniu edukacji, krzewieniu kultury i wprowadzeniu kultu pracy.
Sposoby realizacji pracy organicznej
Praca organiczna nierozerwalnie wiązała się z pracą u podstaw. Jej wzory znajdowały zastosowanie na prowincjach, gdzie realia życia były kiepskie, i stopień edukacji oraz świadomości narodowej bardzo niski. Żeby zmniejszać te wady, zakładano wielokrotnie różne stowarzyszenia łączące ludzi o przeróżnych zainteresowaniach (np. Kasa Pomocy Naukowej im. Józefa Mianowskiego – organizacja rozpowszechniająca zainteresowanie nauką i finansująca przeróżnego typu doświadczenia czy Towarzystwo Popierania Przemysłu oraz Handlu). Podejmowano również działania na niższą skalę, tworząc organizacje takie jak koła gospodyń, kółka rolnicze itp. Dzięki łączeniu społeczeństwa przez różnego typu grupy dochodziło również do jego integracji w pełniejszym wymiarze, co bardzo usprawniało realizowanie celów, które postawili przed sobą pozytywiści.
Najważniejsi przedstawiciele oraz doktrynerzy pracy organicznej
Dezydery Chłapowski, Karol Marcinkowski, Aleksander Świętochowski, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa.
